ZIOŁA

Zioła, rośliny zielarskie – wszystkie rośliny, które zawierają substancje wpływające na metabolizm człowieka (np. olejki eteryczne) i dostarczające surowców zielarskich. Są to gatunki lecznicze, przyprawowe, także trujące. Grupa ta obejmuje przede wszystkim jednoroczne i dwuletnie rośliny zielne, ale także drzewa, krzewy, warzywa i byliny. Zalicza się do nich także niektóregrzyby. Zioła stosowane są m.in. w ziołolecznictwie, aromaterapii i jako przyprawy.
Rośliny zielarskie ze względu na sposób użytkowania dzieli się na:
- rośliny lecznicze
- rośliny przyprawowe
- rośliny olejkodajne
Część roślin może równocześnie posiadać własności lecznicze, być stosowana jako przyprawa i dostarczać olejków eterycznych. Leki uzyskane z ziół to leki ziołowe.
Hodowlą i uprawą ziół zajmuje się dział ogrodnictwa zwany zielarstwem.
Pozyskiwanie i uprawa ziół
- Najprostszym zabiegiem pozyskiwania roślin zielarskich jest ich zbiór ze stanowisk naturalnych. Dotyczy to jednak tylko gatunków krajowych i to tych, których zasoby są bardzo duże. Zbiór ze stanu naturalnego jest uciążliwy i pracochłonny. Surowiec roślinny powinien pochodzić z miejsc ekologicznie czystych. Rośliny zbierane ze stanowisk naturalnych:
- bez czarny
- borówka czernica (czarna jagoda)
- brzoza
- głóg dwuszyjkowy
- głóg jednoszyjkowy
- jałowiec pospolity
- kasztanowiec zwyczajny
- krwawnik pospolity
- lipa
- mniszek lekarski (mniszek pospolity)
- podbiał pospolity
- pokrzywa zwyczajna
- róża dzika
- Obecnie z upraw otrzymuje się 75% surowca zielarskiego dla przemysłu farmaceutycznego. Istnieją całe plantacje tych roślin. Uprawia się głównie gatunki rodzime, ale także gatunki z innych stref klimatycznych, które się wcześniej aklimatyzuje. Dzięki uprawie ziół istnieje możliwość otrzymania odmian o określonym składzie chemicznym, odporności na choroby i szkodniki. Zaletą takiej uprawy jest także możliwość jej zmechanizowania, co ułatwia wykonywanie zabiegów uprawowych. Niektóre zioła pochodzące z upraw:
- bazylia pospolita
- fenkuł włoski
- kminek zwyczajny
- konwalia majowa
- kozłek lekarski
- mięta pieprzowa
- naparstnica wełnista
- majeranek ogrodowy
- prawoślaz lekarski
- rumianek pospolity
- szałwia lekarska
- tymianek właściwy
- Zioła zbiera się w 4 okresach: wiosennym, letnim, jesiennym i zimowym. Następnie są one suszone w specjalnych suszarniach i przechowywane w dostosowanych do tego przechowalniach.
Ciekawostki
- 16-20% produkcji światowej ziół należy do Polski, z czego ok. 80% to zioła pochodzące z upraw (ok. 60 gatunków), a 20% – ze stanowisk naturalnych.
- 15 sierpnia w kościele katolickim obchodzona jest uroczystość liturgiczna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, która w polskiej tradycji jest nazywana świętem Matki Bożej Zielnej. Dzień Zielarza obchodzą wówczas organizacje i firmy zajmujące się zielarstwem (np. Polski Komitet Zielarski[1], Phytopharm S.A.). Podczas obchodów tego dnia w Klęce przez specjalistów wybierane jest Ziele Roku[2]. Tytuł ten dostały:
- miłorząb dwuklapowy,
- dzika róża,
- głóg,
- dziurawiec,
- rumianek,
- karczoch,
- aloes,
- aronia,
- hakorośl rozesłana (czarci pazur),
- żeń-szeń,
- melisa,
- tymianek,
- męczennica cielista
- aspalat prosty
- ostropest plamisty
- bez czarny